De goudprijs zakte de afgelopen maanden onder de $1.200 per troy ounce en bereikte daarmee het laagste niveau in anderhalf jaar. Kijken we naar de prijsontwikkeling van de afgelopen vijf jaar, dan zou je zelfs kunnen denken dat het edelmetaal op haar retour is. Zelfs de toegenomen geopolitieke spanningen en de dreiging van een handelsoorlog hebben de goudprijs nauwelijks in beweging gebracht. Heeft goud zijn glans verloren?
Voor particuliere beleggers zouden we deze vraag bijna met ja kunnen beantwoorden, want de laatste cijfers van de World Gold Council laten zien dat vraag naar beleggingsgoud dit jaar gezakt is tot het laagste niveau sinds 2009. De grote munthuizen zagen de verkoop van gouden beleggingsmunten vorig jaar bijna halveren, terwijl Amerikaanse beleggers een deel van hun posities in goudfondsen in de verkoop deden.
Centrale banken blijven goud kopen
Door het uitblijven van grote prijsbewegingen heeft goud haar aantrekkingskracht op veel beleggers verloren, maar dat wil niet zeggen dat er helemaal geen belangstelling is voor het edelmetaal. Sinds het uitbreken van de crisis in 2008 hebben centrale banken namelijk op grote schaal goud aan hun reserves toegevoegd. Met name de opkomende economieën als China, Rusland, India, Turkije en Kazachstan kochten door de jaren heen honderden tonnen goud bij, terwijl centrale banken in Europa spontaan stopten met de verkoop van goudreserves.
Vooral China en Rusland hebben deze eeuw veel goud aan hun reserves toegevoegd. Beschikten deze landen in 2001 nog over ongeveer 400 ton aan edelmetaal, nu is dat meer dan 1.800 ton. De centrale bankiers van beide landen hebben aangegeven dat ze het edelmetaal zien als een vorm van spreiding, omdat het edelmetaal geen tegenpartij risico kent en omdat het juist in tijden van crisis een waardevolle aanvulling kan zijn op reserves in buitenlandse valuta.
De plaatsvervangend gouverneur van de Russische centrale bank, Dmitry Tulin, zei in 2015 in het Russische parlement dat een goudvoorraad onder alle omstandigheden gebruikt kan worden om goederen uit het buitenland te importeren, terwijl tegoeden in vreemde valuta in het meest extreme geval geblokkeerd kunnen worden. Met goud kunnen handelsbeperkingen en sancties dus makkelijker omzeild worden. Hij noemde het edelmetaal een 100% verzekering tegen wettig en politiek risico.
Goud als strategische reserve
Wat goud zo bijzonder maakt is dat het een vorm van vermogen is waar niemand de volledige controle over heeft. Het is in dat perspectief gezien een volledig neutrale reserve, die centrale banken aanhouden als bescherming tegen zowel valutarisico als politiek risico. Deze risico’s zijn in tijden van vrede en economische voorspoed minimaal, maar dat kan snel veranderen in een wereld met oplopende geopolitieke spanningen, economische sancties en handelsbeperkingen. Onder deze omstandigheden worden de vragen of het goud er überhaupt wel ligt en waar het dan precies ligt opeens wel relevant.
Dat blijkt ook wel uit het feit dat verschillende Europese landen de afgelopen jaren een deel van hun goudvoorraad hebben teruggehaald naar eigen land. Duitsland heeft de afgelopen jaren 300 ton goud uit New York en 374 ton uit Parijs opgehaald, waarmee de helft van haar goudvoorraad weer in eigen land ligt. Nederland haalde in 2014 meer dan 120 ton goud weg uit de Verenigde Staten en heeft daardoor weer 30% van haar totale goudvoorraad van 612,5 ton op eigen bodem. De rest van onze goudvoorraad ligt verspreid over drie locaties, namelijk in de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk.
Ook Oostenrijk en Hongarije besloten de laatste jaren een deel van hun goudreserve te repatriëren. De centrale bank van Hongarije schreef in haar persverklaring in maart dit jaar dat het toenemende risico op een nieuwe geopolitieke crisis de belangrijkste reden is om het edelmetaal terug te halen. Een woordvoerder van de Oostenrijkse centrale bank zei eind 2017 in een interview met de Oostenrijkse zender ORF dat goud een reserve is die in het meest extreme geval gemobiliseerd kan worden om vreemde valuta te verkrijgen.
Goud blijft belangrijk
Met het loslaten van de vaste koppeling tussen goud en de dollar in augustus 1971 vervult goud geen directe functie meer in het dagelijkse betalingsverkeer, maar dat wil niet zeggen dat het edelmetaal helemaal uit beeld verdwenen is. We hebben kunnen constateren dat centrale banken nog steeds actief goud aan hun reserves toevoegen en in sommige gevallen zelfs een deel van hun voorraad uit het buitenland ophalen.
Voor centrale banken heeft goud dus zeker haar glans niet verloren, integendeel. Sinds het uitbreken van de crisis hebben ze ieder jaar grote hoeveelheden goud aan hun voorraad toegevoegd, vooral de opkomende economieën. In dat opzicht is de goudmarkt nog volop in beweging.
Dit artikel van Geotrendlines verscheen in september in de tweede editie van De Andere Krant.
