De publieke omroep in Nederland kost ons per jaar ongeveer €900 miljoen, dat is omgerekend bijna €2,5 miljoen per dag. Met zo'n groot budget mag je verwachten dat er voldoende capaciteit is om het Nederlandse publiek zo neutraal en volledig mogelijk te informeren over een zeer groot aantal onderwerpen, maar op bepaalde gevoelige politieke en diplomatieke onderwerpen blijkt dat helaas vaak niet het geval te zijn.
Zeker als het gaat om de berichtgeving over Rusland krijg je vaak het gevoel dat de Koude Oorlog opnieuw begonnen is. President Poetin wordt neergezet als een onberekenbare persoon met dictatoriale trekjes, die ondertussen ook nog eens minderheden onderdrukt en zichzelf verrijkt. Nou zal ik niet zeggen dat alles wat de Russische president doet goed is, maar de manier waarop er in de gevestigde media over hem gesproken wordt slaat werkelijk alles.
Poetin Interviews
Een recent voorbeeld daarvan zien we in de nieuwe Poetin interviews die aankomend weekend worden uitgezonden op National Geographic. In deze vierdelige serie laat documentairemaker Oliver Stone de Russische president uitgebreid aan het woord en horen we ook eens zijn kant van het verhaal.
Tal van interessante thema's komen aan bod in deze interviews, zoals de uitbreiding van de NAVO, het Amerikaanse raketschild, het aanpakken van de zichzelf verrijkende oligarchen en de wederopbouw van de Russische economie. Poetin houdt het Westen een spiegel voor, maar bij veel Westerse media ontbreekt het lef om recht in die spiegel te kijken.
In plaats van de grote en politieke gevoelige onderwerpen samen te vatten zoeken de gevestigde media naar die paar elementen die hun vooroordelen over Rusland bevestigen. Een paar opvallende quotes van Poetin worden compleet uit hun context gehaald, zodat hij opnieuw neergezet kan worden als een onberekenbare dictator.
Tegelijkertijd hoor je bijna geen woord over de spectaculaire groei van de economie sinds het aantreden van Poetin, het terugbrengen van de staatsschuld, de bestrijding van armoede en over de dreiging die Rusland ervaart als gevolg van de voortdurende provocaties van de Verenigde Staten en haar Europese bondgenoten.
Een voorbeeld van de suggestieve berichtgeving door de publieke omroep is deze uitzending van EenVandaag, getiteld "Bespeelt Poetin ons in een interviewreeks?". Voor deze korte reportage werd een Rusland deskundige geselecteerd die de luisteraar opnieuw in het zorgvuldig geconstrueerde wereldbeeld drukt waarin Poetin de bad guy is.
Ik heb inmiddels al de drie van de vier delen van deze interviewserie gezien en kan zeggen dat het beeld in werkelijkheid veel genuanceerder ligt. Wilt u zelf oordelen over de interviews, kijk dan vrijdagavond en zaterdagavond om 22:00 naar National Geographic, waar alle vier delen worden uitgezonden.
De Poetin interviews zijn slechts een voorbeeld, want de selectieve beeldvorming door de publieke omroep lijkt structureel te zijn. Denk bijvoorbeeld aan de berichtgeving van het Journaal en Nieuwsuur over andere actuele thema's als de staatsgreep in Oekraïne, de situatie in Syrië en het doen en laten van de Amerikaanse president Trump. Over de situatie in Syrië verwijs ik u graag naar dit interview, terwijl ik over het laatste graag zelf nog iets wil zeggen.
Selectieve berichtgeving
De afgelopen weken werden mogelijke banden tussen de regering van Trump en het Kremlin breed uitgemeten in de media, terwijl daar nog steeds geen enkel hard bewijs voor is geleverd. Voormalig FBI topman Comey kon deze bewijzen niet leveren en suggereerde laatst tijdens een hoorzitting zelfs dat de pers het bij het verkeerde eind heeft door steeds maar weer te suggereren dat er banden zijn tussen het Kremlin en het campagneteam van Trump.
Maar in plaats van dat de media in Nederland daar kritisch over schrijven blijven ze hun boodschap maar herhalen, waardoor het vanzelf een soort werkelijkheid wordt. Dat is een beproefde propagandatactiek die door verschillende dictators met succes werd toegepast om de publieke opinie te manipuleren. Wilt u een evenwichtig beeld vormen over een onderwerp, dan zult u ook verder moeten kijken dan de publieke omroep.
Deze column verscheen ook op Marketupdate
