Centrale banken kochten in 2018 meer goud dan ooit tevoren sinds het begin van de jaren zeventig. Deze trend zette zich ook in de eerste helft van dit jaar voort. Waarom zoeken centrale banken hun toevlucht in het edelmetaal? Isabelle Strauss-Kahn, voormalig directeur van markttransacties bij de Franse centrale bank en voormalig financieel directeur van de Wereldbank legt in deze analyse voor de World Gold Council uit waarom goud weer in de belangstelling staat. We hebben de analyse van Strauss-Kahn in zijn geheel vertaald naar het Nederlands.
Centrale banken keren terug naar goud
Door: Isabelle Strauss-Kahn
In de jaren negentig was goud een onbeminde bezitting van centrale banken. Reservebeheerders verkochten hun goud of leenden het uit - vooral in Europa - en de goudprijs daalde naar een dieptepunt van $250 per troy ounce. De jarenlange aanhoudende verkoop van goud leidde tot het 'Central Bank Gold Agreement' (CBGA) van 1999, waarin de ondertekenaars instemden de gezamenlijke verkoop te beperken tot maximaal 400 ton per jaar, een limiet te stellen op goudleasing en een gedisciplineerde benadering van goudfutures en goudopties te volgen.
De overeenkomst leverde twee duidelijke voordelen op: Het hielp om de goudprijs te stabiliseren en de transparantie rond de goudverkopen van centrale banken te vergroten. Tegenwoordig is het sentiment ten opzichte van goud echter veranderd en heeft het edelmetaal haar status als waardevolle en gewaardeerde reserve herwonnen.
Belangrijke veranderingen
Een blik terug in de afgelopen twintig jaar belicht enkele van de belangrijkste veranderingen in het gedrag van centrale banken. Ten eerste hebben centrale banken sinds de Aziatische crisis van 1998 snel en consistent hun reserves uitgebreid. Deze reserves zijn een cruciaal element in het arsenaal van een land, omdat het bescherming biedt tegen zowel binnenlandse als externe schokken en omdat het fungeert als een blijk van vertrouwen voor de buitenwereld. Opkomende markteconomieën hebben in dit opzicht de leiding genomen en de wereldwijde reserves van ongeveer $3 biljoen in 2000 naar ongeveer $13 biljoen in 2014 opgeschroefd. De aankopen hebben de afgelopen vijf jaar een plateau bereikt, maar bedragen vandaag de dag nog steeds $13 biljoen.
De dollar is de meest gebruikte reserve, maar volgens de statistieken van het Internationaal Monetair Fonds komt goud op de derde plaats met 11% van de wereldwijde reserves. Waren centrale banken tot 2000 nog verkopers, sindsdien zijn ze netto kopers geworden. Alleen al in 2018 kochten de centrale banken 651 ton goud, een stijging van 74% in vergelijking met 2017 en het hoogste niveau sinds 1971. In het afgelopen decennium hebben centrale banken meer dan 4.300 ton gekocht, wat hun totale goudreserves vandaag de dag op 34.000 ton brengt. De trend zette zich voort in 2019, waarbij de netto-aankopen vóór het einde van het eerste kwartaal al een niveau van 90 ton bereikten.
Noemenswaardig is dat de aankopen van goud door centrale banken geografisch divers zijn. Rusland is de meest toegewijde koper van goud geweest en verzamelde in 2018 bijna 275 ton, het grootste volume ooit gekocht in één jaar. Ook China heeft consequent goud aan haar reserves toegevoegd, maar veel andere opkomende landen zijn het afgelopen jaar begonnen met goud kopen, waaronder Hongarije, Polen, Egypte, Kazachstan en India.
Centrale banken kopen ook dit jaar veel goud (Bron: World Gold Council)
De argumenten
Wat is de reden achter deze hernieuwde interesse in goud? Ten eerste verhoogde onzekerheid over de mondiale economische en geopolitieke vooruitzichten en ten tweede de intrinsieke waarde van goud als monetaire reserve.
Tien jaar na de wereldwijde financiële crisis blijven de macro-economische vooruitzichten fragiel en moeilijk te interpreteren. In april wezen de vooruitzichten van het IMF op een afzwakking van de bbp-groei, waarbij de risico's neerwaarts neigden. Zoals IMF hoofdeconoom Gita Gopinath heeft uitgelegd, bevindt de wereldeconomie zich op een "delicaat moment". Verwacht wordt dat de geavanceerde economieën in 2019 met slechts 1,8% en in 2020 met slechts 1,7% zullen groeien, terwijl de groei in de eurozone naar verwachting nog lager zal zijn met respectievelijk 1,6% en 1,5%. Het groeitraject van de opkomende markten is solide (4,4% in 2019 en 4,8% in 2020) maar de risico's blijven naar beneden gekanteld.
Handelsspanningen zijn een grote onbekende. Ze hebben al een negatief effect gehad op de groei en als de VS en China geen echte wapenstilstand bereiken kunnen de mondiale vooruitzichten verder verslechteren. Angst voor vergelding en escalatie kan bedrijfsinvesteringen in de weg staan, toeleveringsketens kunnen worden verstoord en de productiviteit kan op wereldwijd niveau afnemen. De eurozone staat ook voor specifieke uitdagingen. Het ondernemersvertrouwen is laag, vooral in Duitsland als gevolg van de introductie van nieuwe brandstofemissienormen in de auto-industrie. Het fiscale beleid beïnvloedt de spreads van Italiaanse staatsleningen en commerciële banken. En natuurlijk blijft de onzekerheid over de Brexit bestaan, vooral omdat de einddatum nu is uitgesteld tot oktober 2019.
Bovendien zijn de wereldwijde geopolitieke risico's niet afgenomen. Dit kan een negatief effect hebben op de economische activiteit. Idiosyncratische risico's nemen ook toe, zoals de opkomst van populistische regeringen in Latijns-Amerika en in heel Europa.
Goudvoorraden centrale banken nemen weer toe (Bron: World Gold Council)
De voordelen van goud
Al deze onzekerheden benadrukken het negatieve marktsentiment en zorgen ervoor dat centrale banken hun portefeuilles herindelen van risicovolle activa naar veilige activa. Hier komt goud tot zijn recht omdat het voldoet aan de drie kerndoelen van de centrale banken: Veiligheid, liquiditeit en rendement.
Goud staat bekend als een veilige haven. Het draagt geen kredietrisico, heeft weinig tot geen correlatie met andere activa en de prijs neemt over het algemeen toe in tijden van stress. Als zodanig biedt het waardevolle bescherming in tijden van crisis. Goud is ook erg liquide. Het kan gemakkelijk worden verhandeld in wereldwijde markten, zoals Londen en New York. Het kan worden gebruikt in swaptransacties om de liquiditeit te verhogen wanneer dat nodig is. Ook kan het actief worden beheerd door reservebeheerders.
Goud kan ook het risico/rendementsprofiel van de portefeuille van een centrale bank verbeteren. Het gebrek aan correlatie met andere belangrijke reserves maakt het een effectieve portefeuillediversificatie. Ook levert het op de lange termijn een hoger rendement op dan veel andere activa.
Dit artikel verscheen eerder op Goudstandaard
