De Bank of England overweegt sinds vorige week negatieve rente. Volgens Andrew Bailey, de nieuwe gouverneur van de centrale bank, ligt dit vraagstuk momenteel op tafel als beleidsoptie. Opmerkelijk, want tot voor kort was de centrale bank nog zeer negatief over het nut van negatieve rente. "Over het geheel gezien is negatieve rente geen gebied waar we naartoe willen", zo verklaarde Bailey in maart nog tegenover het Britse parlement.
Het mainstream verhaal is dat centrale banken almachtig zijn en in al hun wijsheid het monetaire beleid uitstippelen, waarbij ze alle voor- en nadelen zorgvuldig afwegen. Deze visie komt ook steeds terug in de reguliere financiële media, zoals in dit artikel van de Financial Times. Centrale banken proberen met renteverlagingen de indruk te wekken dat ze pro-actief reageren op een crisis. De realiteit echter is dat ze steeds vaker achter de feiten aan lopen.
Waarom maakt de Bank of England ten aanzien van negatieve rente opeens een draai van 180 graden? En wat kunnen we hieruit concluderen? U leest het in dit artikel.
Centrale banken volgen de markt
Centrale banken hebben al jaren geen controle meer over de markt. Dit zullen we verder toelichten in een ander Insider artikel dat binnenkort op onze site verschijnt. Centrale banken proberen met hun monetaire beleid en met hun toespraken de indruk te wekken dat ze de situatie onder controle hebben, maar in feite lopen ze achter de markt aan. Een goed voorbeeld daarvan is het rentebesluit van de Federal Reserve eerder dit jaar.
Fed-voorzitter Jerome Powell verlaagde op zondag 15 maart 2020 de rente met 100 basispunten. Ook kondigde de centrale bank een nieuw opkoopprogramma voor honderden miljarden dollars aan. Met de timing en omvang van dit besluit probeerde de centrale bank een sterk signaal aan de markt af te geven, want de effectenbeurzen gingen op dat moment hard naar beneden.
Wat veel minder aandacht kreeg was de ontwikkeling van Amerikaanse 3-maands staatsleningen, de benchmark voor de korte rente. Die was een paar dagen eerder al spectaculair gedaald, tot dicht bij het nulpunt. De renteverlaging van de Fed, gericht op het beheersen van de korte rente, was dus in feite een reactie op een ontwikkeling die op de markt reeds had plaatsgevonden. De centrale bank had dus geen andere optie dan haar beleidsrente aan te passen op de nieuwe werkelijkheid.
Fed volgt de marktrente (klik voor grotere versie)
Negatieve rente in het Verenigd Koninkrijk
Daarmee komen we terug bij de discussie over negatieve rente in het Verenigd Koninkrijk. Waarom staat de Bank of England nu opeens open voor negatieve rente? Zijn de centrale bankiers plotseling van inzicht veranderd? Of is er in de markt iets gebeurd waar ze binnenkort op moeten reageren?
Het antwoord op deze vraag kwam afgelopen woensdag, toen de Britse regering voor het eerst in de geschiedenis tegen negatieve rente kon lenen. Bij een veiling van £3,8 miljard aan staatsobligaties met een looptijd van 3 jaar kwam de effectieve rente voor het eerst onder nul uit. De obligaties werden tegen een negatieve rente van -0,003% op de markt gebracht. Dat betekent dat marktpartijen over de hele looptijd per saldo iets minder terugkrijgen dan hun volledige inleg.
Ook de Bank of England volgt de marktrente (klik voor grotere versie)
In maart verlaagde de Bank of England haar beleidsrente naar 0,1%. Ook kondigde ze een nieuw opkoopprogramma van £200 miljard aan. Lukt het de centrale bank niet om deze rente te verdedigen, dan behoort een negatieve rente zeker tot de mogelijkheden. Het is dus geen toeval dat de centrale bank uitgerekend nu een draai maakt in haar standpunt ten aanzien van negatieve rente.
Kortom, centrale banken zijn geen trendsetters, maar trendvolgers. De financiële markten bepalen het beleid van de centrale bankiers.
